Cây Mảnh Bát là cây gì?
Cây Mảnh Bát, còn được gọi là Dây Bình Bát, thuộc họ Bầu Bí – Cucurbitaceae. Loại cây này có nhiều tên gọi khác nhau như Hồng Qua, Cây Chóp, Quả Dại…
Đặc điểm cây
Cây Mảnh Bát là loài cây thảo nhẵn và mảnh, mọc leo cao, đôi khi có thể dài tới 5m hay hơn. Lá hình 5 thuỳ hình tam giác, có mũi nhọn cứng, tua cuốn đơn.
Hoa đực và hoa cái giống nhau, mọc đơn độc hay xếp hai cái một ở nách lá, có cuống dài 2cm. Quả hình trứng ngược hoặc thuôn, dài 5cm, rộng 2,5cm, khi chín có màu đỏ và thịt quả đỏ chứa nhiều hạt.
Địa điểm phân bố và thu hái
Cây Mảnh Bát phân bố ở Ấn Độ, Nam Trung Quốc, Việt Nam, Malaysia… Mọc hoang trên nương rẫy, ở rào, lùm bụi từ vùng thấp tới vùng cao 1500m và có thể thu hái các bộ phận của cây quanh năm.
Thành phần hoá học và tác dụng
Cây Mảnh Bát chứa enzym hormon và vết của alkaloids. Dịch lá chứa một một amylase. Rễ chứa acetat lupeol và aceta B-amyril và B-sitosterod. Quả non (của thứ cây đắng) chứa lypeol, B-amyrin và cả cucurbitacin B-glucosid. Vỏ và rễ có tác dụng xổ, rễ hạ nhiệt; lá hạ nhiệt, dùng ngoài chống ngứa, tiêu viêm, quả trị đái đường.
Trồng và chăm sóc cây
Cây Mảnh Bát có thể trồng quanh năm, nhưng tập trung vào đầu mùa xuân từ tháng 2, tháng 3 đến tháng 9. Cây ưa đất tốt, giàu mùn, tơi xốp, có cấu tượng nhẹ, dễ thoát nước vì vậy nên chọn những chân đất cao ráo, đất thịt nhẹ pha cát như đất phù sa ven sông, suối.
Với đất bãi, đất vườn chỉ cần cày bừa, lên luống rộng 1m, luống nổi cách mặt đất từ 20-30cm, giữa các luống có rạch thoát nước và đi lại rộng 30-40cm. Để chăm sóc cây, khi cây đã bén rễ, hồi xanh nên tưới 7 ngày/lần bằng nước phân chuồng pha loãng.
Cắm choái cho cây leo, cắm theo hình mái nhà cao từ 1-1,5m, kết hợp nhổ sạch cỏ. Khi cỏ đã bò lên phủ các choái có thể thu ngọn và lá non làm rau và kích thích xung hóa chồi.
Ứng dụng của cây Mảnh Bát
Cây Mảnh Bát có nhiều tác dụng trong việc chữa bệnh và sử dụng trong ẩm thực. Vỏ và rễ có tác dụng xổ, rễ hạ nhiệt; lá hạ nhiệt, dùng ngoài chống ngứa, tiêu viêm, quả trị đái đường. Trong ẩm thực, cây Mảnh Bát được sử dụng làm rau sống, rau xào, canh, nấu canh chua…